Slachtoffers Kamp Rees en Todt

Kamp Rees

De verschrikkelijke gebeurtenissen in het dwangarbeiderskamp Rees, hier net over de grens, hebben grote impact gehad op de bevolking in Megchelen, 's-Heerenberg, Gendringen en ook verderop in de Achterhoek. Het verhaal van dit kamp mocht dus niet ontbreken vanwege de ruimhartige hulp die zeer veel mensen uit onze en omliggende gemeenten hebben geboden door onderdak te bieden aan gevluchte dwangarbeiders, door hen te begeleiden of te verplegen, thuis of in noodhospitalen. Het is goed om te weten dat ook veel inwoners aan de andere kant van de grens dit mogelijk hebben gemaakt door de ontsnapte dwangarbeiders te voeden, een eerste opvang en onderdak te bieden om ze vervolgens veilig over de grens te brengen.

In Kamp Rees werden, voornamelijk, Nederlandse dwangarbeiders te werk gesteld. Gehuisvest in een oude dakpannenfabriek, zonder muren onder erbarmelijke omstandigheden. Op 1 december 1944 kwamen de eerste gevangenen (politiemensen en brandweerlieden uit Haarlem en Den Haag) aan. Later kwamen daar nog vele mannen uit Apeldoorn bij. Van de 11000 opgepakte mannen bij een razzia op 2 december 1944, werden er 4500 geselecteerd om afgevoerd te worden naar een werkkamp. Ze werden daartoe in 2 treinen geladen.

Bij Werth, nabij Bocholt, werd een van de treinen beschoten en vielen al de eerste slachtoffers. Daarna werden de overlevenden afgevoerd naar Elten of naar Zevenaar, om aan de IJssellinie te werken. In de nacht van 5 op 6 december 1944 werden Haarlem, Heemstede en Bloemendaal door de bezetter hermetisch afgesloten en werden ongeveer 1300 mannen in de leeftijd van 17 tot 40 jaar opgepakt. De Sinterklaasrazzia. Zij werden naar de werkkampen in Bienen, Rees en Praest gestuurd.
Op 5 december werd de groep gescheiden. Jonger dan 40 jaar werd naar Rees gebracht. Velen hebben dit niet overleefd. Door te weinig voedsel en lijfstraffen en het uitbreken van dysenterie, een gevolg van slechte hygiëne en het gebruik van latrines. In Megchelen besloot een aantal jonge mannen om tot actie over te gaan. Ze maakten contact met de dwangarbeiders. Onder dekking van de diepe duisternis werden deze door de dorpsbewoners naar Megchelen gesmokkeld, over zandwegen en kleine paadjes. De uitgeputte arbeiders werden vervolgens door de gehele dorpsbevolking verzorgd, totdat ze in staat waren verder te trekken. Sommige dwangarbeiders werden in maart 1945 bevrijd, anderen wisten al eerder te ontvluchten of werden afgedankt als ze te ziek waren om te werken. Als menselijk wrak kwamen ze over de grens en werden in de gemeenten Gendringen en Wisch opgevangen. Onderweg werden bij verschillende boeren al mensen ondergebracht, waar ze werden ontluisd en gewassen. De mannen die er het slechtst aan toe waren werden ondergebracht in de jongensschool en het klooster St. Clara in Silvolde. Een groot aantal stumpers kwam in de noodziekenhuizen in Gendringen,  Harreveld en 's Heerenberg terecht. Vaak kwam de hulp te laat.

Hoewel het Kamp Rees slechts een half jaar heeft bestaan, zijn de gruwelen dusdanig ernstig geweest dat de leiders van Kamp Rees, werkgroep leider Peter Röhrig en kampcommandant Arnold Heinze in 1949 in Amsterdam zijn veroordeeld, beschuldigd van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid. Kamp Rees is op 25 maart door Schotse eenheden bevrijd. Nederlanders waren er niet meer. Alleen nog oost Europeanen. 

Op 2 december 2004 is in Apeldoorn een monument opgericht ter nagedachtenis van de vele slachtoffers. Meer informatie over o.a. kamp Rees vindt u op de website https://dwangarbeidersapeldoorn.nl/